Od dawna zapowiadana i długo oczekiwana książka o Grupie Ładnie właśnie sie ukazała (i jest też już dostępna w Rastrze, zapraszamy!). Nie da się ukryć, że "Krótka historia Grupy Ładnie" (choć wcale nie tak krótka - 416 stron), to też po części historia Rastra - nigdy jeszcze nie widziałem indeksu nazwisk z taką ilością odsyłaczy przy "Gorczyca Łukasz" czy "Kaczyński Michał". Lektura tej książki to dla mnie więc po troszę przeglądanie się w krzywym zwierciadle i pierwsza poważna konfrontacja z tym jak Historia obchodzi się z moją własną historią.
Jak już na samym wstępie zaznaczają autorzy książki, nie jest ona jednolitym i jednoznacznym wykładem, raczej zbiorem luźnych, niekoniecznie pokrywających się ze sobą historii, a liczne wątki poboczne (na przykład rozmowa z Andrzejem Przywarą o początkach jego fascynacji sztuką) czasem wydają się ciekawsze od tego co nominalnie jest tematem książki. Najbardziej zaskakującą jej częścią jest pomieszczony na końcu Słownik (do tej formy literackiej redaktorzy Ha!artu, twórcy słynnych "Tekstyliów", mają wyraźnie wielką słabość), który przybliża czytelnikowi tak wydawałoby się odległe od siebie pojęcia i postaci jak Jędrzej Kitowicz, wystawy przykościelne, Leszek Sobocki, Bruce Nauman czy Jerzy Pilch - tak, tak, to cały czas książka o Grupie Ładnie:)
Skoro jednak Bujnowski, Maciejowski i Sasnal osiągnęli już tak wiele - mimo, że wciąż przed czterdziestką - naturalna jest skłonność do odgrzebywania faktów z ich artystycznej młodości. Atutem książki jest, że powstała raptem kilka lat po rozpadzie grupy, a co za tym idzie, i co jest tak bardzo czytelne na jej stronach, wciąż żywa jest emocja na temat faktycznego znaczenia i sensu grupy oraz - a jakże, akcja książki dzieje sie wszak w Polsce - o różnych manipulacjach, za- i wywłaszczeniach. Szczęśliwie, ogrom materiału tekstowego sprawia, że po lekturze każdy wyrobi sobie na temat Ładnie swoją własną opinię (historię).
Powracające, gorące kwestie książki to m.in. dlaczego Raster wykluczył z Grupy Ładnie Kurosawę i Firka - byli zbyt skomplikowanymi artystami(?) czy może nie dość dobrymi? Czy sztuka ładnowców była/jest krytyczna czy konserwatywna/mieszczańska/neoliberalna? Czy Grupa Ładnie jest wartością sama w sobie czy liczy się dziś tylko z uwagi na indywidualne kariery jej niegdysiejszych członków? Co ciekawe - i to kolejny plus publikacji - na wszystkie te pytania pojawiają się odpowiedzi! Wiele różnych odpowiedzi:) Panuje właściwie zgoda, że dzisiejszy, potoczny wizerunek grupy to swoisty, artystyczno-medialny mit, a zarazem autorom książki trudno się od tego - pięknego przecież - mitu uwolnić. Tymczasem, jak trafnie zauważa Roman Dziadkiewicz: "Preparowanie [mitu] wcześniej było potrzebne, bo sztuka tego typu w latach dziewięćdziesiątych nie była widoczna, ale teraz to niczemu nie służy" (s. 225). Z drugiej strony, kiedy czytam o "wyrachowanej operacji" rynkowej jakiej dokonał Raster na Grupie Ładnie, myślę sobie (choć znając moich adwersarzy jest to zapewne myślenie naiwne), że chyba dopiero teraz, jako artyści o niepodważalnym i przede wszystkim dobrze wyeksponowanym dorobku, dawni ładnowcy zyskują, realną polityczną siłę działania, czego zresztą alians "Krytyki Politycznej" z Wilhelmem jest najbardziej wyrazistym dowodem. Jak zgrabnie powiada bowiem Andrzej Przywara: "Wypowiedź w sztukach plastycznych, w przypadku malarstwa, to nie jest wyłącznie obraz sam w sobie, do tego dochodzi ekonomia i inne konteksty".
"Krótka historia Grupy Ładnie" jest więc szczęśliwie nie tylko sentymentalną podróżą w przeszłość, do czasów kiedy "Grupa Ładnie" była "chwytliwym hasłem", ale też - nie wyjaśniając - odsłania kulisy pewnych zdarzeń i wyborów. Przede wszystkim zaś rozbudza apetyt na poważną rozmowę o tym, co takiego wydarzyło się w sztuce około roku 2000? Dlaczego Sasnal. Maciejowski, Bujnowski? Słowem, dlaczego właściwie książka o Grupie Ładnie?
Co o tej książce myślą inni?
Dorota Jarecka: http://wyborcza.pl/1,75475,6283591,Wyszlo_bardzo_Ladnie.html
Stach Szabłowski: http://www.dziennik.pl/kultura/article313805/Grupa_Ladnie_czyli_nowy_mit_polskiej_sztuki.html#reqRss
Anna Theiss: http://www.dziennik.pl/dziennik/nowakultura/article293329/Fanzin_na_120_fajerek.html
Magda Ujma: http://magdalena-ujma.blogspot.com/2009/01/mity-najnowsze.html#links
